Massahysterie vs WC-papier

 

Triomfantelijk keek Jack* me aan toen ik van de wc kwam. En ik wist het zeker, hij had het wc-rolletje omgedraaid. Ik wist ook zeker dat ik het met het papier naar de muur had gehangen, maar hij had het omgedraaid, met het papier aan de voorzijde. Zoals hij zo vaak deed. En nu wachtte hij mijn reactie af. 

En zoals wel vaker wentelde ik zijn gemanipuleer af met humor. Instinctief voelde ik aan dat humor een effectiever bereik zou hebben dan mee te gaan in de negatieve spiraal. Ik glimlachte naar Jack. Vroeg of ik voortaan het kartonnetje van wc-rollen moest bewaren voor hem, opdat hij er vaker mee kon spelen. Hij schoot in de lach. Tegen zoveel positiviteit was hij niet opgewassen. Wat heel moeilijk was voor hem. Zijn missie was mislukt, hij had zijn doel niet geraakt. Zijn doel, om ruzie uit te lokken, te horen hoe ik zou reageren en om te checken of ik het doorhad. En ik had het door, maar stak er -as usual- de draak mee. 

Als je iemand leert kennen (met name) op wat latere leeftijd, dan heb je allebei zo je eigen gewoonten en huisregels. Kwestie van accepteren en respecteren, voor zover ze bij je passen. Jack had in zijn huis de regel dat het wc-rolletje met het papier naar de voorzijde moest hangen, ik heb in mijn huis de regel dat het me geen fluit uitmaakt, als degene die het laatste stukje papier gebruikt maar een nieuwe rol ophangt. 

Hij riep me in het begin van onze relatie een keer apart, want hij had iets te bespreken dat mijn zoon niet mocht horen. Ik verwachtte iets heel ernstigs, maar autoritair als hij was, begon hij over het ophangen van de wc-rol, en dat ik me niet aan zijn regels had gehouden. Zo een autoritaire houding aannemen is kenmerkend voor personen die machtsmisbruik toepassen. "Sorry Jack, ik zal het niet meer doen en voortaan het rolletje ophangen zoals jij dat prettig vindt in jouw huis. Maar het was handiger geweest als je me dan gezegd had dat je het op die manier wilt, dan had ik er rekening mee kunnen houden. Ik zal dat van nu af aan doen." Hij nam geen genoegen met mijn excuses. Of ik wel wist hoe het hoorde. 'Pardon? Wat is dit voor kinderachtig gedoe?', dacht ik bij mezelf. Ik besloot er voor eens en voor altijd korte metten mee te maken. "Jack, was dit het wat je wilde bespreken? Want ik kan je één ding vertellen, ik ga geen ruzie lopen maken over een wc-rol van 50 eurocent. Nu niet, nooit." En wat hij er ook tegenin bracht, daar kon hij het mee doen. 

Jack hield vast aan zijn ritueel. Als we in mijn huis waren draaide hij steevast de wc-rol om als deze niet hing conform zijn regels. Eerst dacht ik nog dat ik het me verbeeldde. Dat het aan mij lag. Zo kinderachtig kon hij toch niet zijn? Totdat ik er op ging letten en doorzag dat hij er een vast patroon van maakte. Een rare gewaarwording. Waarom ging ik twijfelen aan het aangezicht van een opgehangen wc-rol? Terwijl iedereen weet dat een wc-rol zich niet uit zichzelf omdraait. Ik heb er verder nooit meer woorden aan vuilgemaakt. Ik vond het kinderachtig, bijna zielig. En toch kreeg ik een onrustig gevoel van binnen daardoor. 'Waarom doet hij dat toch steeds?', vroeg ik me vaak af en 'wat is nou het nut? Wat probeert hij nou te bereiken hiermee?', en 'waarom blijft hij daarmee doorgaan?'. Ik kon het niet verklaren.

Achteraf weet ik waarom hij dit deed. Jack deed dit doelbewust om ruzie uit te lokken, waarbij hij me had kunnen vernederen. En om me in verwarring te brengen. Net zolang totdat ik zou gaan twijfelen aan mezelf. Hij heeft me eventjes aan het twijfelen gebracht, alleen besloot ik me niks aan te trekken van zijn kleinzieligheid en er geen aandacht aan te schenken. Ik wist dat hij de 'dader' was, maar zag toen nog niet in dat het geen onnozel iets was. Hij gebruikte een manipulatietactiek van de ergste soort. Eén waarbij doelbewust geprobeerd wordt om een slachtoffer aan het twijfelen te brengen en paniek te zaaien. Het gebeurt geleidelijk, maar steeds herhaald, zodat het slachtoffer uiteindelijk gaat twijfelen aan zichzelf en in verwarring wordt gebracht. Zijn missie met het wc-rolletje is deels gelukt en uiteindelijk mislukt, doordat ik mijn gezond verstand gebruikte. 

Ik heb me vaak afgevraagd waarom hij probeerde om ruzie te zoeken door dit soort streken uit te halen. Niet alleen met wc-rollen. Lang tijd om daarover na te denken gaf hij me niet. Na weer een andere mislukte manipulatiepoging prees hij me weer de hemel in en spiegelde me een mooie toekomst voor samen. In werkelijkheid hield hij me een illusie voor. Door weer poeslief tegen me te doen vergaf ik hem zijn rariteiten en nam zijn kinderachtige gedrag op de koop toe. Door het continu herhalen van zijn mindgames en daarna het tegenstrijdige van zijn lieftallige uitingen, pleegde hij feitelijk een inbreuk op mijn groot empathisch vermogen en een aanslag op mijn integriteit. 

Wat hij ook probeerde is om mij te isoleren van mijn vrienden en familie. In al die jaren heeft hij sommigen van hen nooit ontmoet, anderen slechts één keer. Aan iedereen in mijn omgeving mankeerde wel iets volgens Jack. Er tegen in gaan was kansloos. Het maakte hem alleen maar boos. Om tot een oplossing te komen zorgde ik ervoor dat ik mijn sociale contacten in stand hield. Doordeweeks bezocht ik hen of zij mij, of we belden, zodat Jack er niets mee van doen hoefde te hebben. Tijdens de paar keer dat we bij hem thuis bezoek ontvingen kwam het initiatief steeds van mijn kant, voor Jack hoefde dat niet zo nodig. Toch deed hij het dan voorkomen alsof hij de warme gastheer was. Ik kon het niet opbrengen om alleen maar met zijn tweeën tijd door te brengen in de weekenden. Samenzijn is leuk, maar als sociaal dier heb ik af en toe gewoon behoefte aan mensen om me heen. Jack had dat niet, zijn innerlijk was net zo leeg als de binnenzijde van het kartonnetje van een wc-rol. 

De wisselwerking tussen ons was er één van een ongelijke machtsverhouding. Ik doorzag niet hoe hij werkelijk was, hij hield het in stand. Hij zei letterlijk dat hij zich nog nooit zo comfortabel had gevoeld bij een vrouw zoals ik. Dat geloof ik. Het is ook heel comfortabel als je op vrijdag je was kunt inleveren en je op zondagavond je overhemden gestreken mee naar huis krijgt, omdat je doordeweek geen tijd had vanwege je werk. En als er voor je gekookt wordt, als je diepvriesmaaltijden mee naar huis krijgt op zondagavond, omdat je zogenaamd niet genoeg geld overhoudt om van te leven. En meer dingen. En steeds de belofte dat het anders zou worden, dat het beter zou worden en dat het allemaal goed zou komen. Ik zag het niet, het hoorde allemaal bij het plan om me afhankelijk van hem te maken, zodat ik bij hem bleef, zodat hij controle over me kon houden. Dat ik zo lief voor hem ben geweest maakte hem van binnen dood. Vervolgens botvierde hij zijn frustraties doordeweeks op anderen. Zowel offline als online. Waar ik niets van wist, waar ik geen flauw benul van had. Waarom? Omdat ik hem voor 100 % vertrouwde en hij mij medespeler liet zijn in zijn perfect  opgevoerde toneelstuk.  

Op de wereld zijn meer mensen zoals Jack, zowel mannen als vrouwen. Want hoe kan het gebeuren dat een individu probeert om een ander zo te manipuleren en naar zijn hand te zetten door onzichtbaar machtsmisbruik toe te passen? Onzichtbaar, want je ziet het niet en als je het doorhebt en erover spreekt, word je vaak niet geloofd. Of voor gek verklaard.

En stel je eens voor dat personen zoals Jack gezamenlijk een toneelstuk op zouden voeren? Het toneelstuk laat de regisseur draaien met op de achtergrond een zwart achterdoek. De casting voor de hoofdrolspelers is tevoren subliem bedacht. De kostuums zijn zorgvuldig uitgekozen en allen op het podium dragen een masker. Bied de cast vervolgens een groot podium, verdeeld over meerdere theaters en schouwburgen, door het hele land, met een groot publiek. En zelfs wordt ervoor gezorgd dat het toneelstuk alle media-aandacht krijgt die er bestaat.  

Tijdens akte één worden de personages voorgesteld en wordt er onder het publiek sympathie gekweekt voor the good guys en een antipathie voor the bad guys. Indirect wordt daarmee een beroep gedaan op het empathisch vermogen van de toeschouwers. Angst inboezemen, paniek zaaien. Zo erg, dat het publiek gaat geloven dat het echt is. In akte twee wordt het grote probleem dan ook uitvoerig en herhaaldelijk voorgeschoteld aan het publiek. Maar ... in akte drie dragen de hoofdrolspelers de oplossing aan. Het publiek voelt zich opgelucht. Op een paar enkelingen na, die het toneelstuk niet konden verdragen en voortijdig de zaal verlieten. 

Eind goed al goed? Nee. Wanneer dit toneelstuk keer op keer wordt herhaald, gaat het publiek dat blijft zitten heilig geloven in de goede bedoelingen van het toneelgezelschap. De massa blijft terugkomen voor weer een nieuwe voorstelling.  Ook al worden personages soms vervangen door andere personen, blijft de artiestenfoyer gesloten voor publiek en wordt er backstage veel gerommeld, het maakt niet uit, de boodschap die verspreid wordt blijft dezelfde. 

Zolang het script maar nauwkeurig wordt gevolgd, zal het publiek massaal terugkeren om het waanzinnige toneelstuk te aanschouwen. Gedeelde smart is immers halve smart en die paar die de zaal voortijdig verlieten, worden en masse veroordeeld en verbannen. En de theaterproducent? Die vult in de tussentijd zijn zakken met het geld van de onwetende en goedgelovige toeschouwer. 

Ik kijk uit naar de tijd waarin échte toneelstukken weer mogen worden opgevoerd. Zonder nep-acteurs, maar met échte artiesten. Een tijd waarin sprekers zich op podia vrijelijk uit kunnen spreken als ervaringsdeskundigen en experts. Een tijd waarin het publiek vrij is om te komen en te gaan wanneer het wil en niet langer in de ban is van een destructief toneelspel. Het schouwspel met de titel 'massa-hysterie'. 

In mijn boek Sextortion Op het spoor beschrijf ik hoe een individu door een ander individu wordt onderworpen aan pathologisch misbruik. Toen ik eenmaal doorhad onder welke gevaren ik bloot was gesteld en de ernstige manipulatie die door hem was toegepast ben ik volledig ingestort. Op eigen kracht ben ik hier bovenop gekomen en uiteindelijk heeft dat geresulteerd in het uitbrengen van mijn boek. En al zou ik met mijn boek maar één persoon inzicht kunnen bieden in hoe je in de hel van narcistisch misbruik verzeild kunt raken, en daaraan te ontsnappen, dan is dat winst. Elk slachtoffer is er één te veel. Maar door te schrijven en te spreken over deze materie kan ik een groter aantal mensen inzichten bieden. Aan de hand van storytelling, gebaseerd op een grotendeels waargebeurd verhaal.

Mijn boek is genomineerd voor The Indie Awards 2021 in de categorieën 'meest leerzame boek' en 'de mooiste cover' van 2021. Als je je stem uit wilt brengen op mijn boek Sextortion Op het spoor, dan kan dat via deze link (vergeet niet naar boven te scrollen om te verifiëren dat je geen robot bent). 

Misschien wil je het boek eerst lezen. Ik gun ieder de inzichten die ik zelf heb opgedaan, ook al heeft me dat een paar jaar van mijn leven gekost. Ik leef nog, Jack is er niet meer, maar het is mij gelukt hem te kunnen vergeven voor zijn daden. Ik leef vanuit liefde en geloof in de kracht van het universum. Als je de eerste druk van mijn boek via mijn eigen website bestelt, en je zet tijdens het bestelproces bij de opmerkingen 'GV', dan doneer ik 20% van de verkoopprijs aan Stichting Gezond Verstand.

Want vooral dat gun ik iedereen. Gezond verstand, liefde en kracht. 

(* De naam Jack is gefingeerd, dat is de naam die ik heb gegeven aan één van de hoofdpersonen uit mijn boek.)

Copyright foto: Van Zandt